در انتهای این جاده، به کاروان‌سرایی بزرگ در پارک ملی کویر می‌رسید؛ کاروان‌سرای دیر گچین، مادر کاروان‌سراهای ایران؛ همان‌جایی که سال‌ها پیش استراحت‌گاه مسافران و بازرگانانی بوده که از قم یا ساوه به ورامین می‌رفته‌اند.
دیر گچین که قدمت آن به حدود 1750 سال پیش می‌رسد، بزرگ‌ترین و کامل‌ترین کاروان‌سرای ایران است و شواهد موجود نشان می‌دهد که در زمان ساسانیان و شاید مدتی قبل از آن ساخته شده است. بعضی از کارشناسان معتقدند که در آن زمان این بنا دژ بوده و بعداً تبدیل به کاروانسرا شده. دیوارهای قطور و بلند، چهار برج در چهار گوشه محوطه و دو برج نیمه مدور در دو طرف دروازه ورودی، شکوه و عظمت خاصی به بنا بخشیده‌اند. دور تا دور حیاط کاروانسرا، حجره‌ها و شاه‌نشین‌های یک طبقه ساخته شده‌اند و همین‌طور دالان‌هایی عریض و طولانی به‌نام «شترخانه» که محل نگهداری شترهای کاروان‌ها بوده‌اند.
آنچه باعث شده نام «مادر کاروان‌سراهای ایران» را به دیر گچین بدهند نه تنها بزرگی آن، بلکه مجموعه امکاناتی بوده است که در هیچ کاروان‌سرای دیگری وجود نداشته؛ امکاناتی مانند آسیاب، مسجد، حمام و عمارت هشت‌گوش مخصوص اقامت بزرگان که در چهار گوشه حیاط قرار دارند، به‌اضافة آب‌انبار، دست‌شویی و.... حمام کاروانسرا نیز از حمام‌های کامل زمان خودش به‌حساب می‌آمده است؛ حمامی با سر بینه، کفش‌کن، گرم‌خانه، خزینه گرم و سرد و... همین‌طور چاه آبی که مخصوص تأمین آب این حمام بوده است. این بنا در دوران سلجوقیان که رفت‌وآمد از ساوه و قم به ورامین اهمیت زیادی داشته، مورد توجه قرار گرفته و مرمت شده است. در دوران صفویه باز مرمت شده و آثاری نشان می‌دهند که در این بازسازی تغییراتی در قسمت‌های مختلف بنا ایجاد شده است. در دوران قاجار هنوز از این مکان به عنوان کاروانسرا استفاده می‌شده، اما بعد دیگر به آن رسیدگی نشده و قسمت‌های زیادی از بنا تخریب شده و از بین رفته است. با وجود این، وقتی در حیاط دیر گچین می‌ایستید و حجره‌های پر از مسافر و حیاط پر از بازرگانان و شترهای بار برپشت آن زمان را مجسم می‌کنید، روزگاری پر رونق و تحسین‌برانگیز را می‌بینید.
از پنجره‌های دیدبانی که دورتادور پشت‌بام کاروانسرا قرار دارند، تمام دشت را زیر نظر می‌گرفته‌اند / عکس: یوشیتا رقمی
حجره‌ها، ورودی دالان شترخانه و شاه‌نشین / عکس: مریم انصاری
هنگام ورود به حمام، وارد سربینه می‌شویم؛ جایی که رخت‌کن، کفش‌کن‌ها و حوضچه آب سرد قرار گرفته است
مسجد کاروانسرا در زمان سلجوقیان روی بقایای آتشکده‌ای مربوط به دوره ساسانیان ساخته شده است
در عمارت کاروانسرا هشت شترخانه ساخته شده است
